ظن موضوعیظن مأخوذ در موضوع حکم شرعی را ظن موضوعی می‌گویند. ۱ - تعریف ظن موضوعیظن موضوعی، مقابل ظن طریقی بوده و عبارت است از ظنی که در موضوع حکم شرعی چه به صورت تمام موضوع و چه به صورت جزء موضوع اخذ شده است؛ به بیان دیگر، ظن موضوعی در ثبوت حکم بر موضوع دخالت دارد یا خود موضوع است یا جزء آن به گونه ای که اگر نباشد، حکم شرعی بر موضوع مترتب نمی شود، مثل:" اذا ظننت بوجوب الجمعة یجب علیک التصدق ". ۲ - أخذ ظن به حکم در موضوع خود آن حکمظن به حکم را در موضوع خود آن حکم نمی توان اخذ نمود، زیرا مستلزم دور است؛ بنابراین، اگر گفته شود:" اذا ظننت بوجوب صلاة الجمعة یجب علیک صلاة الجمعة " دور لازم می‌آید. ۲.۱ - نظر آخوند خراسانیمرحوم " آخوند خراسانی " معتقد است مانعی ندارد که ظن به یک حکم، در موضوع ضد یا مثل آن حکم اخذ گردیده برای مثال، گفته شود:"اذا ظننت بوجوب صلاة الجمعة یحرم علیک صلوة الجمعة ". [۱]
آخوندخراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۳۰۷.
[۲]
انصاری، مرتضی بن محمدامین، فرائدالاصول، ج۱، ص۶-۷.
[۳]
فاضل لنکرانی، محمد، ایضاح الکفایة، ج۴، ص۱۰۹.
[۵]
فیض، علیرضا، مبادی فقه واصول، ص۲۱۷.
[۶]
ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۲۳۵.
۳ - پانویس
۴ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «ظن موضوعی». |